پسوریازیس چیست ؟
پسوریازیس یک بیماری ژنتیکی است که به هیچ عنوان مسری نیست. در این بیماری بدن علیه خودش قیام می‌کند و مشکلات زیادی را به وجود می‌آورد؛ به همین دلیل پسوریازیس در دسته بیماری‌های خود ایمنی قرار می‌گیرد. پسوریازیس یک بیماری پوستی شایع نیست و معمولا افراد کمی به آن مبتلا می‌شوند؛ اما این دسته از افراد تقریبا به صورت مادام‌العمر با این بیماری درگیر هستند.
یکی از مواردی که به حفظ سلامت پوست کمک می‌کند؛ جایگزین شدن سلول‌های مرده با سلول‌های تازه است. در طی بیماری پسوریازیس یا صدفک پوستی، سیگنال‌های اشتباهی از سمت پوست به مغز ارسال می‌شوند. در نتیجه سرعت جایگزینی سلول‌های جدید از ریزش سلول‌های مرده بیشتر می‌شود. این افزایش سرعت در تولید سلول‌های جدید، باعث ضخیم شدن پوست و فلسی شدن آن خواهد شد.
عوامل ایجاد بیماری
همان‌طور که گفتیم بیماری صدفک یک بیماری ژنتیکی است؛ در نتیجه ژن این بیماری از بدو تولد با بیمار همراهی می‌کند. البته هنوز علت اصلی ایجاد این بیماری مشخص نشده است؛ اما برخی از عوامل می‌توانند شدت آن را در بدن افزایش داده و احتمال ابتلا به پسوریازیس را بالا ببرند. اصلی‌ترین علت‌هایی که می‌توانند بیماری صدفک پوستی را در بدن ایجاد کنند؛ از قرار زیر هستند:
ژنتیک
معمولا نیمی از بیمارانی که به این مرض پوستی مبتلا می‌شوند؛ سابقه خانوادگی داشته‌اند. در این دسته از افراد پسوریازیس ممکن است از سنین پایین ایجاد شود.
استرس
استرس یکی از عواملی است که می‌تواند شدت پسوریازیس را افزایش دهد؛ به همین دلیل به این دست از بیماران توصیه می‌شود که تا حد امکان آرامش روانی خود را حفظ کنند.
هورمون‌ها
هرچند هنوز مشخص نیست که هورمون‌ها چه تاثیری بر روی بیماری پسوریازیس دارند؛ اما معمولا این بیماری از سنین بلوغ خود را نمایش می‌دهد. به علاوه بارداری هم ممکن است شدت آن را افزایش دهد؛ به همین دلیل پزشکان معتقد هستند که هورمون‌ها بر روی صدفک تاثیرگذار هستند.
جراحت‌های عفونی
همه قسمت‌های بدن که دچار آسیب‌های فیزیکی یا شیمیایی شده‌اند؛ در معرض این بیماری هستند. عفونی شدن جراحت‌ها می‌تواند بیماری پسوریازیس را شدت دهد؛ اما باید روی دیگر سکه را هم دید. زیرا درمان عفونت ممکن است این بیماری را بهبود ببخشد.
داروها
برخی از داروها هستند که می‌توانند باعث افزایش شدت پسوریازیس شده و یا سرعت پیشرفت آن را افزایش دهند. از مهم‌ترین این داروها می‌توان به داروهای ضد مالاریا، لیتیم، داروهای فشار خون اشاره کرد. علاوه بر این قطع مصرف برخی از داروها هم می‌تواند شدت بیماری را افزایش دهد که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به کورتیکواستروئیدهای خوراکی و موضعی قوی اشاره کرد.
چاقی
داشتن اضافه‌وزن یا چاقی شدید یکی از عوامل زمینه‌ای ایجادکننده بیماری پسوریازیس است؛ علاوه بر این، ترکیب چاقی با این بیماری پوستی می‌تواند ریسک سکته‌های قلبی و مغزی را هم افزایش دهد.
مصرف دخانیات و الکل
نتایج تحقیقات علمی نشان داده است که رابطه مستقیمی بین پسوریازیس و مصرف نوشیدنی‌های الکلی یا استعمال دخانیات وجود دارد.
انواع پسوریازیس
هرچند تنها دو درصد از مردم جهان درگیر بیماری پسوریازیس می‌شوند؛ اما این بیماری پوستی می‌تواند خود را به صورت‌های مختلفی نشان دهد. به طور کلی این بیماری بر اساس محل بروز خود در دسته‌های مختلفی قرار می‌گیرد که از قرار زیر هستند:
پسوریازیس پلاکی (Psoriasis Vulgaris)
پسوریازیس پلاکی یا ولگاریس گاهی در دستگاه تناسلی و در درون دهان هم بروز پیدا می‌کند. این بیماری یکی از شایع‌ترین انواع پسوریازیس است. نشانه‌های صدفک پوستی پلاکی، ایجاد لکه‌های قرمز و خشکی شدید بر روی پوست است. این لکه‌ها خود به خود بزرگ می‌شوند و خشکی شدید پوست باعث ایجاد حالت فلسی شکل در زخم‌ها خواهد شد. این نوع از بیماری حتی بعد از بهبود هم همچنان اثراتش ماندگار است و لکه‌های خونی در زیر لایه‌های سلولی دیده می‌شوند. این لکه‌های پوستی خارش شدیدی دارند و خیلی دردناک هستند.
پسوریازیس مفصلی
این نوع از پسوریازیس علاوه بر پوست، مفاصل بدن را هم درگیر می‌کند. گاهی این بیماری به قدری سریع رشد می‌کند که باعث خشکی و سفتی مفاصل خواهد شد. این سفتی گاهی باعث تغییر شکل مفاصل هم می‌شود. تغییر ناخن‌ها، سفتی و تغییر شکل مفاصل و پوسته‌پوسته شدن پوست از عوارض این نوع پسوریازیس است.
پسوریازیس ناخن (Nail Psoriasis)
پسوریازیس ناخن باعث تغییر شکل ظاهری ناخن در دست‌ها و پاها و افزایش ضخامت آن‌ها می‌شود. در افراد مبتلا به این بیماری، رشد ناخن‌ها غیر طبیعی می‌شود و رنگ آن‌ها تغییر می‌کند.
پسوریازیس خالدار (Guttate psoriasis)
این بیماری به علت یک عفونت شدید در گلو بروز پیدا می‌کند؛ بر اثر عفونت گلو لکه‌هایی بر روی پوست ایجاد می‌شود. این لکه‌ها کوچک هستند و به قطره آب شباهت دارند؛ به علاوه ممکن است در تمام نقاط بدن ایجاد شوند. با این حال ضخامت لکه‌ها در این نوع بیماری صدفک پوستی نسبت به دیگر انواع کمتر است. پسوریازیس خالدار بیشتر در نواحی کف دست‌ها و پاها و پوست سر مشاهده می‌شود. به علاوه در سنین کودکی و نوجوانی بسیار رایج‌تر است.
پسوریازیس معکوس (Inverse Psoriasis)
پسوریازیس معکوس در قسمت زیر بغل، کشاله ران، زیر سینه‌ها، باسن و اطراف دستگاه تناسلی بیشتر دیده می‌شود. این بیماری به صورت دانه‌های قرمز رنگ و صاف که خارش شدیدی دارند؛ بروز پیدا می‌کند. به علاوه تعریق بدن می‌تواند شدت آن را افزایش دهد. در مراحل پیشرفته این بیماری ممکن است به یک بیماری قارچی تبدیل شود.
پسوریازیس پوست سر (Scalp Psoriasis)
اگر پسوریازیس در روی پوست سر ایجاد شود؛ می‌تواند خودش را به صورت هم برساند. گوش‌ها و خط رویش مو هم از این بیماری مصون نیستند. این نوع پسوریازیس ممکن است با درگیر شدن پوست سر و صورت، ریزش شدید مو و ریش در آقایان را به همراه داشته باشد.
پسوریازیس پوسته‌ای
عوارض این نوع از پسوریازیس اسهال، تب و لرز و خارش شدید پوست است. پسوریازیس پوسته‌ای نسبت به انواع دیگر این بیماری شیوع کمتری دارد؛ ولی سرعت گسترش بیماری بیشتر است. در مراحل اولیه این نوع پسوریازیس، یک ضایعه پوستی در دست یا پا ایجاد می‌شود و به سرعت شروع به بزرگ شدن می‌کند. در این نوع بیماری، پوست بدن نازک می‌شود و تار و پودهای حاوی مایع پوستی در زیر آن قابل مشاهده است.
پسوریازیس اریترودرمیک
در پسوریازیس اریترودرمیک سطح بدن با دانه‌های قرمز رنگ پوشیده می‌شود که خارش شدیدی دارند. احتمال شیوع این بیماری نسبت به انواع دیگر کمتر است.
پسوریازیس ناحیه تناسلی
بیماری پسوریازیس علاوه بر پوست می‌تواند نواحی دیگر بدن را هم مبتلا کند. یکی از نواحی مورد هجوم این بیماری ناحیه تناسلی افراد است. این بیماری در ناحیه مقعد به صورت غیر فلسی و همراه با خارش شدید بروز پیدا می‌کند. گاهی ممکن است پسوریازیس ناحیه تناسلی را با بیماری قارچی و یا هموروئید اشتباه بگیرند. اگر مقعد به این بیماری دچار شود؛ درد زیادی در زمان خروج مدفوع دارد و با خونریزی همراه است. زخم‌های به وجود آمده در این ناحیه، درمان دشواری دارند.
پسوریازیس در آلت تناسلی افراد هم به وجود می‌آید. این بیماری مسری نیست؛ ولی فرد مبتلا بعد از رابطه جنسی ممکن است دچار خشکی و درد در ناحیه تناسلی شود. برای کم کردن درد بعد از رابطه جنسی باید ناحیه تناسلی را کاملا تمیز بشویید و خشک کرده و داروهای تجویزشده توسط پزشک را استفاده نمایید. برای کم کردن درد در ناحیه تناسلی و مقعد باید سعی کنید که ادرار و مدفوع بر روی زخم‌ها باقی نماند. حتما بعد از هر بار دستشویی رفتن خود را کاملا تمیز کنید و هرگز از دستمال‌های حساسیت‌زا برای خشک کردن خود استفاده نکنید.
نشانه‌های پسوریازیس در اندام تناسلی
بیماری پسوریازیس ناحیه تناسلی معمولا در سه قسمت نشانه‌های خود را بروز می‌دهد که از قرار زیر هستند:
بالای ران‌ها : این بیماری در افرادی که موقع راه رفتن ران‌هایشان به هم مالیده می‌شود؛ شدت بیشتری دارد. در اثر این نوع پسوریازیس زخم‌های تکه‌ای، قرمز رنگ، کوچک و گرد بر روی ران‌ها و اطراف ناحیه تناسلی ایجاد می‌شود. به علت نازک و آسیب‌پذیر بودن این نواحی، زخم‌ها درد بیشتری دارند.
اندام تناسلی : پسوریازیس هم در اندام تناسلی زنان و هم در مردان قابل مشاهده است؛ ولی نوع زخم‌ها در آقایان و خانم‌ها متفاوت است. در خانم‌ها زخم‌ها حالت قرمزی و پوسته‌پوسته دارند و خارش شدید در این منطقه منجر به خشک شدن پوست و خونریزی زخم‌ها می‌شود. زخم‌ها معمولا در ظاهر بیرونی آلت تناسلی زن‌ها دیده می‌شوند و در بیشتر موارد این زخم‌ها به داخل واژن سرایت نمی‌کنند.
در آقایان زخم‌ها بر روی آلت مردانه به صورت تکه‌های زیاد و کوچک قرمز رنگ دیده می‌شوند. پوست در این قسمت پوسته‌پوسته می‌شود و یا حالت براق و صاف به خودش می‌گیرد.
علائم بیماری پسوریازیس
هر یک از انواع این بیماری پوستی علائم مخصوص خود را دارند؛ اما در بسیاری از آن‌ها برخی از نشانه‌ها رایج است و می‌توان با مشاهده این علائم، ابتلا به بیماری را تشخیص داد. اصلی‌ترین نشانه‌های ابتلا به بیماری پسوریازیس از قرار زیر هستند:
- فلسی شدن پوست،
- ظاهر شدن پینه‌های زبر قرمز یا صورتی برآمده،
- خشک شدن شدید پوست که حتی ممکن است باعث خونریزی شود.
- احساس خارش و سوزش شدید بر روی نواحی خاصی از بدن،
- احساس درد بر روی پوست،
- ایجاد تاول بر روی لکه‌های پوستی که در موارد نادری اتفاق می‌افتد.
- برآمدگی و افزایش ضخامت ناخن‌ها.
پسوریازیس ناخن چه علائمی دارد ؟
به دلیل اینکه بیماری پسوریازیس معمولا پوست را درگیر می‌کند؛ بسیاری از افراد از نشانه‌هایی که ممکن است بر روی ناخن‌ها ظاهر شوند، غافل خواهند شد. به همین دلیل در این بخش می‌خواهیم نشانه‌های پسوریازیس ناخن را بررسی کنیم تا شما بتوانید در همان مراحل اولیه این بیماری را تشخیص داده و درمان آن را ساده‌تر کنید. حفره‌های ایجادشده بر روی ناخن‌ها یکی از علائم بروز این بیماری است. ناخن‌ها از پروتئینی به نام کراتین ساخته می‌شوند؛ پسوریازیس باعث از بین رفتن سلول‌های کراتین و در نتیجه سوراخ یا بدشکل شدن ناخن می‌شود.
در برخی افراد این بیماری آن‌قدر گسترش پیدا می‌کند که باعث افتادن ناخن‌ها هم می‌شود. اگر بر روی ناخن‌های خود لکه‌های سفید، زرد و یا قرمز مشاهده کردید؛ حتما آن را جدی بگیرید. این علامت می‌تواند نشانه‌ای از حمله این بیماری به کوتیکول ناخن‌ها باشد. حمله به کوتیکول ناخن باعث ایجاد عفونت و تیره شدن ناخن‌ها می‌شود.گاهی در اثر این بیماری خط‌هایی راه‌راه بر روی ناخن ایجاد می‌شوند. وجود این خط‌ها باعث ضعیف شدن ناخن‌ها شده و در نهایت خرد شدن آن‌ها را به دنبال خواهد داشت. گاهی به دلیل عفونت شدید، ناخن‌ها کلفت می‌شوند و یک بیماری قارچی در اطراف ناخن‌ها به وجود می‌آید.
برای کاهش علامت‌های این بیماری در ناخن‌ها، باید همیشه ناخن‌ها را کوتاه نگه دارید. به علاوه در موقع شستن ظروف یا لباس‌ها حتما از دستکش استفاده کنید و همیشه پوست دست‌های خود را مرطوب نگه دارید. این کارها باعث می‌شوند که ناخن خشک نشود و آسیب نبیند.
درمان پسوریازیس
هدف اصلی از درمان پسوریازیس، کاهش رشد سلولی این بیماری است. پزشکان همگی متفق‌القول هستند که این بیماری هرگز به طور کامل مداوا نمی‌شود؛ ولی می‌توان عوارض آن را کم کرد و آن را تحت کنترل درآورد. پزشکان با توجه به نوع بیماری و سن اشخاص، داروهای موضعی و خوراکی تجویز می‌کنند. مرطوب نگه داشتن پوست در بسیاری از موارد می‌تواند به بهبود پسوریازیس کمک کند. اصلی‌ترین داروهایی که برای کنترل پسوریازیس تجویز می‌شوند؛ از قرار زیر هستند:
- دیررانول،
- تزارتون،
- ترکیبات ویتامین دی مثل کلسیتریول و یا تاکالیستون،
- برخی از پمادها که دارای ترکیب کورتیکواستروئید هستند.
- برخی از لوسیون‌ها برای درمان پوست سر،
- شامپوهای ضد شوره و ضد ریزش مو کاهش خارش و سوزش در پوست سر،
- داروهای مربوط به بیماری‌های خود ایمنی که در انواع حاد بیماری تجویز می‌شوند.
در مراحل پیشرفته‌تر بیماری از اشعه ماورا بنفش برای کنترل آن استفاده می‌شود؛ به علاوه اگر بیمار پوست حساسی نداشته باشد، قرار گرفتن در معرض نور خورشید هم برای او مفید خواهد بود. زیرا ویتامین دی نور خورشید می‌تواند در کاهش عوارض بیماری بسیار کمک کند.
راهکارهای خانگی برای درمان پسوریازیس
هرچند بیماری صدفک پوستی یک بیماری نسبتا وحشتناک به نظر می‌رسد و در بسیاری از موارد غیر قابل درمان است؛ اما می‌توان با استفاده از راهکارهای ساده خانگی، از شدت عوارض این بیماری تا حد زیادی کم کرد. اصلی‌ترین اقداماتی که می‌توانید در خانه برای کاهش عوارض پسوریازیس انجام دهید؛ از قرار زیر هستند:
حمام کردن
کسانی که مشکل پوستی دارند؛ بهتر است که روزانه حمام کنند. استفاده از صابون‌های عطری برای این افراد ممنوع است و بهتر است بعد از حمام پوست خود را با روغن‌های طبیعی کاملا چرب کنند. دمای آب برای این افراد باید ولرم باشد؛ زیرا آب داغ یا سرد برای آن‌ها مضر خواهد بود.
استفاده از مرطوب‌کننده‌ها
استفاده از مرطوب‌کننده‌ها و لوسیون‌های ضد حساسیت برای افراد مبتلا به پسوریازیس بعد از هر استحمام لازم است. برای اینکه خود را از انواع حساسیت‌ها دور کنید؛ از هیچ‌گونه لوازم عطری آرایشی بهداشتی استفاده نکنید.
کاهش وزن
اگر اضافه‌وزن دارید؛ در اسرع وقت به کاهش وزن روی بیاورید. کاهش وزن باعث کم شدن چربی و تعرق در بدن می‌شود؛ همین عوامل تا حد زیادی به بهبود پسوریازیس کمک می‌کنند.
قرار گرفتن در نور خورشید
نور خورشید به دلیل داشتن ویتامین دی یک داروی طبیعی برای پسوریازیس است. افراد مبتلا به این بیماری فراموش نکنند که قبل از قرار گرفتن در معرض نور خورشید حتما از کرم ضد آفتاب استفاده کنند.
استفاده از مکمل‌ها
انواع ویتامین‌های خوراکی مثل امگا ۳ و ویتامین دی می‌توانند در بهبود این بیماری کمک کنند. شیر، سویا و آلوئه ورا را هم برای کاهش عوارض پسوریازیس توصیه کرده‌اند.
حفظ آرامش
یکی از عواملی که باعث تشدید علامت‌های صدفک پوستی می‌شود؛ داشتن استرس است. هر چقدر که به آرامش بدن و اعصاب خود بیشتر کمک کنید؛ به همان نسبت به بهبود بیماری خود کمک کرده‌اید. از ورزش‌های یوگا و مدیتیشن برای تسکین اعصاب خود کمک بگیرید.
کاهش مصرف دخانیات و نوشیدنی‌های الکلی
مصرف همه انواع دخانیات و نوشیدنی‌های الکلی باعث تشدید این بیماری می‌شود. برای بهبود بیماری خود و جلوگیری از عوارض بعدی بهتر است که در ترک سیگار بکوشید.
راهکارهای کاهش عوارض پسوریازیس
افراد مبتلا به پسوریازیس می‌توانند با گنجاندن برخی مواد ساده در رژیم غذایی خود تا حد زیادی شدت این بیماری را کاهش دهند. به این افراد توصیه می‌شود که از غذاهای طبیعی مثل ماهی سالمون، میگو و سویا استفاده کنند. به علاوه این افراد باید از مصرف غذاهای فرآوری شده مثل فست فودها، گوشت قرمز و چربی‌های اشباع شده پرهیز کنند. علاوه بر این می‌توانند با استفاده از مواد طبیعی، داروهایی را برای التیام بخشیدن به زخم‌های خود درست کنند. در ادامه بهترین مواد غذایی برای بیماران مبتلا به پسوریازیس و ترکیباتی که می‌توانند التیام‌بخش زخم‌های آن‌ها باشند؛ معرفی شده‌اند.
ماهی
به جای استفاده از مکمل‌های ویتامین از ماهی تازه استفاده کنید. داروهای شیمیایی ممکن است باعث مسمومیت دارویی شوند؛ ولی ماهی تازه علاوه بر داشتن ویتامین‌های D و A، سرشار از امگا ۳ هست که برای درمان پسوریازیس بسیار مفید است.
ژل آلوئه ورا
آلوئه ورا یک گیاه جادویی است؛ ژل این گیاه را می‌توانید هم به صورت خوراکی و هم به صورت موضعی استفاده کنید.
جوش شیرین
جوش شیرین، عسل و آب را با هم مخلوط کنید و درون یخچال قرار دهید. در مواقعی که زخم‌ها به شدت خارش دارند؛ از این محلول بر روی زخم‌ها بزنید.
برگ کلم
برگ کلم آب پز شده را با روغن بادام مخلوط کنید و به شکل خمیر در بیاورید. این خمیر را بر روی نواحی آسیب‌دیده پوست خود قرار دهید تا التهاب و خارش آن‌ها کاهش پیدا کند.
نوشیدن آب
افراد مبتلا به پسوریازیس نوشیدن آب را باید به صورت جدی‌تر در برنامه خود قرار دهند. ورزش کردن و نوشیدن آب در بهبود بیماری و علائم آن بسیار مفید خواهد بود.
پسوریازیس در کودکان
پسوریازیس در کودکان هم قابلیت شیوع و خودنمایی دارد. زخم‌هایی که در بزرگ‌سالان به وجود می‌آیند؛ معمولا ۲۸ تا ۳۰ روز بعد بزرگ می‌شوند. ولی در کودکان، ایجاد این زخم‌ها سرعت بیشتری دارد و تنها ۳ تا ۴ روز طول می‌کشد. در کودکان به دلیل بالاتر بودن سرعت ترمیم سلول‌های پوستی و جایگزینی آن‌ها، سرعت رشد این بیماری هم افزایش پیدا خواهد کرد. این بیماری در کودکان گاهی با یک سرماخوردگی و یا عفونت گلو خودش را نشان می‌دهد. گاهی این خارش‌های شدید مخصوصا در شب، برای کودکان غیر قابل تحمل می‌شود و خاراندن زخم‌ها به شدت یافتن آن‌ها کمک می‌کند.
برای جلوگیری از شدت یافتن بیماری، به دست‌های کودکان هنگام خواب دستکش بکنید. به علاوه داروهایی که پزشک برای آن‌ها تجویز کرده است؛ حتما به موقع و با همان دوز تجویزی باید مصرف شوند. در کنار این‌ها برای کاهش شدت پسوریازیس در کودکان باید پوست کودک را همواره مرطوب نگه دارید، لباس‌های خشن و پلاستیکی را به او نپوشانید و مراقب باشید که نکات بهداشت فردی را به خوبی رعایت کند.
تشخیص پسوریازیس
پزشکان برای تشخیص پسوریازیس از روش‌های مختلفی استفاده می‌کنند؛ اما معمول‌ترین این روش‌ها از قرار زیر هستند:
نمونه‌برداری : اگر به هر دلیلی پزشک در تشخیص خود دچار تردید بشود؛ نمونه‌برداری انجام می‌شود. در این روش تشخیص پسوریازیس، نمونه کوچکی از زخم را به آزمایشگاه می‌فرستند. در آزمایشگاه نمونه زیر میکروسکوپ قرار می‌گیرد و بررسی می‌شود. پس از آن پزشک می‌تواند نوع بیماری را تشخیص داده و داروهای مناسب را تجویز کند.
آزمایش فیزیکی : در غالب اوقات پزشک با مشاهده عینی زخم‌ها بیماری را تشخیص می‌دهد؛ زیرا علائم پسوریازیس به خوبی قابل تشخیص هستند. در این نوع تشخیص، دکتر به اطلاعات ریز به ریز بیمار نیاز دارد؛ این اطلاعات باید توسط بیمار به پزشک داده شوند.